ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකයට කාන්තාවන්ගේ සැලකිය යුතු දායකත්වය පිළිබඳව මෙනෙහි කිරීමට කාලීන අවස්ථාවක් සපයයි. ශ්‍රම බලකායේ සහභාගීත්වයේ සිට ව්‍යවසායකත්වය සහ නායකත්ව භූමිකාවන් දක්වා, ආර්ථික වර්ධනය මෙහෙයවීම, නවෝත්පාදනයන් පෝෂණය කිරීම සහ ඔරොත්තු දෙන ප්‍රජාවන් ගොඩනැගීම සඳහා කාන්තාවන් තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි.
මෙම ලිපියේ අරමුණ වන්නේ ආර්ථිකයට කාන්තාවන්ගේ දායකත්වය පෙන්වන නවතම දත්ත සහ සංඛ්‍යාලේඛන ඉස්මතු කිරීම, ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය විවිධත්වය සහ ඇතුළත් කිරීමේ ආර්ථික ප්‍රතිලාභ ගවේෂණය කිරීම, කාන්තාවන් මුහුණ දෙන අභියෝග සහ බාධක සාකච්ඡා කිරීම, කාන්තා ව්‍යවසායකයින්ගේ සහ නායකයින්ගේ සාර්ථක කථා ප්‍රදර්ශනය කිරීම, අධ්‍යාපනයේ කාර්යභාරය පරීක්ෂා කිරීම, නිපුණතා සංවර්ධනය සහ ආර්ථිකය තුළ ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය සහ කාන්තා සවිබල ගැන්වීම ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා අඛණ්ඩ උත්සාහයන් ඉල්ලා සිටීම ය.
ආර්ථිකයට කාන්තා දායකත්වය
ශ්‍රම බලකායේ සහභාගීත්වය / Labour Force Participation:
ශ්‍රී ලංකා ජනලේඛන හා සංඛ්‍යාලේඛන දෙපාර්තමේන්තුවේ නවතම දත්ත වලට අනුව, ශ්‍රම බලකායේ කාන්තා සහභාගීත්වය වසර ගණනාවක් පුරා ක්‍රමයෙන් වැඩිවෙමින් පවතී.
2023 දී කාන්තා ශ්‍රම බලකායේ සහභාගීත්ව අනුපාතය 2013 වර්ෂයේ දී 32.1%ක් වූ අතර එම අගය 2023 වන විට 36.5%ක් දක්වා සැලකිය යුතු ඉහළ යාමක් වාර්තා කර ඇත.
- මෙම ප්‍රවණතාවය නිෂ්පාදන, සේවා සහ කෘෂිකර්මාන්තය ඇතුළු ආර්ථිකයේ විවිධ ක්ෂේත්‍රවල වර්ධනය වන කාන්තාවන්ගේ පැවැත්ම පිළිබිඹු කරයි.
- ව්‍යවසායකත්වය / Entrepreneurship : ශ්‍රී ලංකාවේ කාන්තාවන් ව්‍යවසායකත්වයේ සැලකිය යුතු ප්‍රගතියක් ලබා ඇති අතර, ආර්ථික සංවර්ධනයට දායක වන කාන්තාවන් සතු ව්‍යාපාර සංඛ්‍යාවක් වර්ධනය වෙමින් පවතී. Global Entrepreneurship Monitor (GEM) වාර්තාවට අනුව, ශ්‍රී ලංකාවේ කාන්තා ව්‍යවසායකත්ව අනුපාතය 2013 දී 9.8% සිට 2023 දී 12.4% දක්වා ඉහළ ගොස් ඇත. මෙය රටේ කාන්තා ව්‍යවසායකයින් තුළ පවතින ව්‍යවසායකත්වය සහ නව්‍යකරණය ඉස්මතු කරයි.
- නායකත්ව තනතුරු / Leadership Positions: අභියෝගවලට මුහුණ දුන්න ද, ශ්‍රී ලංකාවේ කාන්තාවන් විවිධ කර්මාන්තවල නායකත්ව තනතුරු දැරීමේදී කැපී පෙනෙන ප්‍රගතියක් ලබා ඇත. ගෝලීය ලාභ නොලබන සංවිධානයක් වන Catalyst විසින් කරන ලද වාර්තාවකට අනුව, 2013 වසරේ 15.7% සිට 2023 දී ශ්‍රී ලංකාවේ ලැයිස්තුගත සමාගම්වල අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩල ආසනවලින් 18.5%ක් කාන්තාවන් සතු විය. මෙය ආයතනික නායකත්වයේ වැඩි ස්ත්‍රී පුරුෂ විවිධත්වය දෙසට ධනාත්මක වෙනසක් පෙන්නුම් කරයි.
ස්ත්‍රී පුරුෂ විවිධත්වය සහ ඇතුළත් කිරීමේ ආර්ථික ප්‍රතිලාභ / Economic benefits of gender diversity and inclusion
ස්ත්‍රී පුරුෂ විවිධත්වය / Gender diversity සහ ශ්‍රම බලකායට ඇතුළත් කිරීම ව්‍යාපාරවලට සහ සමස්ත ආර්ථිකයට ප්‍රතිලාභ රැසක් ගෙන දෙයි. විවිධ නායකත්ව කණ්ඩායම් සහ ශ්‍රම බලකායන් සහිත සමාගම් ඵලදායිතාව, ලාභදායිත්වය සහ ආයතනික කාර්ය සාධනය අනුව ඔවුන්ගේ සම වයසේ මිතුරන් අභිබවා යාමට නැඹුරු වන බව පර්යේෂණ මගින් පෙන්වා දී ඇත. McKinsey & Company විසින් කරන ලද අධ්‍යයනයකින් හෙළි වූයේ විධායක කණ්ඩායම්වල ස්ත්‍රී පුරුෂ විවිධත්වය ඉහළ සමාගම් එම විවිධත්වය අඩු සමාගම්වලට වඩා 25%ක පමණ ලාභයක් වාර්තා කරන බවයි.
ශ්‍රී ලංකාවේ, ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය සහ විවිධත්වය වැළඳගත් සමාගම් විවිධ ප්‍රතිලාභ ලබාගෙන ඇත. නිදසුනක් වශයෙන්, ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රමුඛතම ඇඟලුම් නිෂ්පාදකයෙකු වන MAS හෝල්ඩිංග්ස්, ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය විවිධත්වයට සහ එහි ශ්‍රම බලකායට ඇතුළත් කිරීමට ප්‍රමුඛත්වය දී ඇති අතර, කාන්තාවන් සංවිධානය පුරා ප්‍රධාන නායකත්ව තනතුරු දරයි. ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය සඳහා වූ මෙම කැපවීම සමාජීය වගකීම් සහිත සේවා යෝජකයෙකු ලෙස MAS හෝල්ඩිංග්ස් හි කීර්තිය ඉහළ නංවා ඇතිවා පමණක් නොව ගෝලීය වෙළෙඳපොළ තුළ එහි සාර්ථකත්වයට ද දායක වී ඇත.
අභියෝග සහ බාධක / Challenges and barriers
ප්‍රගතිය කෙසේ වෙතත්, ශ්‍රී ලංකාවේ කාන්තාවන් ආර්ථික අවස්ථා වෙත ප්‍රවේශ වීමේදී විවිධ අභියෝගවලට සහ බාධකවලට දිගින් දිගට ම මුහුණ දෙති. ස්ත්‍රී පුරුෂ වැටුප් හිඩැස් / Gender pay gaps පවතින අතර, එකම රැකියාව සඳහා කාන්තාවන් පිරිමින්ට වඩා අඩු ආදායමක් ලබයි. ජාත්‍යන්තර කම්කරු සංවිධානයේ (International Labour Organisation -ILO) අධ්‍යයනයකට අනුව, 2023 දී ශ්‍රී ලංකාවේ ස්ත්‍රී පුරුෂ වැටුප් පරතරය 13.2%ක් වූ අතර, මෙම ගැටලුව විසඳීම සඳහා වැටුප් සමානාත්මතා පියවරයන් අවශ්‍ය බව ජාත්‍යන්තර කම්කරු සංවිධානය අවධාරණය කරයි.
මූල්‍ය හා සම්පත් සඳහා සීමිත ප්‍රවේශය (Limited access to finance and resource) ශ්‍රී ලංකාවේ කාන්තා ව්‍යවසායකයින් මුහුණ දෙන තවත් වැදගත් බාධකයකි. කාන්තාවන් සතු ව්‍යාපාර බොහෝ විට මූල්‍ය ආයතනවලින් අරමුදල් ලබා ගැනීමට අරගල කරන්නේ ඇපකර නොමැති වීම සහ වෙනස් කොට සැලකීමේ ණය දීමේ පිළිවෙත් වැනි සාධක හේතුවෙනි. මෙය ඔවුන්ගේ ව්‍යාපාර ආරම්භ කිරීමට සහ වර්ධනය කිරීමට ඇති හැකියාවට බාධාවක් වන අතර, ආර්ථිකයට ඔවුන්ගේ විභව දායකත්වය සීමා කරයි.
සංස්කෘතික පක්ෂග්‍රාහීත්වය සහ ඒකාකෘති (Cultural biases and stereotypes) ශ්‍රම බලකායේ කාන්තාවන්ට අභියෝග ඇති කරයි. බඳවා ගැනීම්, උසස්වීම් සහ නායකත්ව අවස්ථා වලදී ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය පදනම් කරගත් වෙනස්කම් කිරීම් බහුලව දක්නට ලැබේ. මෙම ගැඹුරට මුල් බැසගත් පක්ෂග්‍රාහීත්වයන් ආමන්ත්‍රණය කිරීම සඳහා ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින්, ව්‍යාපාර සහ සිවිල් සමාජයෙන් ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය ප්‍රවර්ධනය කිරීමට සහ වඩාත් ඇතුළත් සහ සාධාරණ ආර්ථිකයක් නිර්මාණය කිරීමට සාමූහික උත්සාහයන් අවශ්‍ය වේ.
කාන්තා ව්‍යවසායකයින්ගේ සහ නායිකාවන්ගේ සාර්ථක කතා / Success stories of women entrepreneurs and leaders
ඔවුන් මුහුණ දෙන අභියෝග මධ්‍යයේ වුව ද, ශ්‍රී ලංකාවේ කාන්තා ව්‍යවසායකයින් සහ නායිකාවන් රැකියා උත්පාදනය, නවෝත්පාදන සහ ප්‍රජා සංවර්ධනය සඳහා දායක වෙමින් ඔවුන්ගේ අදාළ ක්ෂේත්‍රවල කැපී පෙනෙන සාර්ථකත්වයක් අත්කර ගෙන ඇත. ලෝකයේ විශාලත ම ආහාර පාන සමාගමක් වන පෙප්සිකෝ හි (PepsiCo) ප්‍රධාන විධායක නිලධාරිනිය ලෙස කටයුතු කළ ඉන්දියාවේ ඉන්ද්‍රා නූයිගේ (Indra Nooyi) එවැනි සාර්ථක කතාවකි.
පහළ තනතුරක සිට ආයතනික නායකත්වයේ උච්චතම ස්ථානය දක්වා වූ නූයිගේ ගමන කාන්තා ව්‍යවසායකයින් සහ නායිකාවන් සඳහා ආශ්වාදයක් සපයයි. ඇයගේ දූරදර්ශී නායකත්වය සහ විවිධත්වය සහ ඇතුළත් කිරීම් සඳහා වූ කැපවීම ව්‍යාපාර සාර්ථකත්වයට ගෙන යාමේ දී කාන්තා නායකත්වයේ පරිවර්තනීය බලය ප්‍රදර්ශනය කරමින් පුළුල් පිළිගැනීමක් සහ ප්‍රශංසාවක් ලබා ඇත.
අධ්‍යාපනයේ සහ කුසලතා සංවර්ධනයේ කාර්යභාරය / Role of education and skills development
කාන්තා අධ්‍යාපනය සහ නිපුණතා සංවර්ධනය සඳහා ආයෝජනය කිරීම ඔවුන්ගේ පූර්ණ හැකියාවන් විවෘත කිරීමට සහ ශ්‍රම වෙළඳපොළේ ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය පිළිබඳ පරතරය පියවා ගැනීමට ඉතා වැදගත් වේ. අධ්‍යාපනය මගින් කාන්තාවන්ට අර්ථවත් වෘත්තීන් කරගෙන යාමට සහ ආර්ථික ස්වාධීනත්වය ළඟා කර ගැනීමට අවශ්‍ය දැනුම, කුසලතා සහ විශ්වාසය සමඟින් කාන්තාවන් සවිබල ගන්වයි. ශ්‍රී ලංකාව තුළ, ගැහැණු ළමයින්ගේ අධ්‍යාපනය සහ වෘත්තීය පුහුණුව ප්‍රවර්ධනය කිරීමේ ප්‍රයත්නයන් ශ්‍රම බලකායේ කාන්තා සහභාගීත්වය වැඩි කිරීමට සහ කාන්තාවන්ගේ ආර්ථික ප්‍රතිඵල වැඩිදියුණු කිරීමට දායක වී ඇත.
ආර්ථිකය තුළ සාර්ථක වීමට කාන්තාවන් සවිබල ගැන්වීම සඳහා උපදේශන වැඩසටහන් සහ ජාලකරණ අවස්ථා ද වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. මඟ පෙන්වීම, සහාය සහ දිරිගැන්වීම් ලබා දිය හැකි උපදේශකයින් සහ ආදර්ශයන් සමඟ කාන්තාවන් සම්බන්ධ කිරීමෙන්, මෙම වැඩසටහන් කාන්තාවන්ට ඔවුන් මුහුණ දෙන අභියෝග සැරිසැරීමට සහ ඔවුන්ගේ වෘත්තීය ජීවිතය ඉදිරියට ගෙන යාමට උපකාරී වේ.
අන්තර් ඡේදනය සහ එහි ඇඟවුම් / Intersectionality and its implications
ජාතිය, වාර්ගිකත්වය සහ සමාජ ආර්ථික තත්ත්වය වැනි අනන්‍යතාවයේ වෙනත් මානයන් සමඟ ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවයේ අන්තර් ඡේදනය හඳුනා ගැනීම සහ එය කාන්තාවන්ගේ ආර්ථික අවස්ථා සහ ප්‍රතිඵල සඳහා ඇඟවුම් කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. ආන්තික සහ අවාසි සහගත පසුබිම්වල කාන්තාවන් ඡේදනය වන වෙනස්කම්වලට සහ ආර්ථික සවිබල ගැන්වීමට ඇති බාධකවලට මුහුණ දෙමින්, ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවයේ අසමානතා උග්‍ර කරයි.
වෙනස් කොට සැලකීම ආමන්ත්‍රණය කිරීම සඳහා විවිධ කාන්තා කණ්ඩායම්වල අද්විතීය අත්දැකීම් සහ අවශ්‍යතා සලකා බලන ඇතුළත් ප්‍රවේශයක් / inclusive approach අවශ්‍ය වේ. ආන්තික කාන්තාවන් මුහුණ දෙන විශේෂිත අභියෝගවලට මුහුණ දෙන ඉලක්කගත ප්‍රතිපත්ති සහ වැඩසටහන් ක්‍රියාත්මක කිරීම සහ සමාජයේ සියලුම කොටස්වලට ප්‍රතිලාභ සැලසෙන ඇතුළත් ආර්ථික වර්ධනය ප්‍රවර්ධනය කිරීම මෙයට ඇතුළත් වේ.
නිගමනය
සිදු කිරීමට ඉතිරිව ඇති කාර්යය හඳුනා ගනිමින් ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය ඉදිරියට ගෙන යාමේ ප්‍රගතිය පිළිගැනීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. ස්ත්‍රී පුරුෂ සමානාත්මතාවය කරා ප්‍රගතිය වේගවත් කිරීම සහ ආර්ථිකය තුළ කාන්තාවන් සවිබල ගැන්වීම සඳහා ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයින්, ව්‍යාපාර සහ සිවිල් සමාජ සංවිධාන ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවයට ප්‍රතිචාර දක්වන ප්‍රතිපත්ති සහ මුලපිරීම්වලට ප්‍රමුඛත්වය දිය යුතුය.
මෙයට ඇතුළත් වන්නේ:
- ස්ත්‍රී පුරුෂ වැටුප් පරතරය වසා දැමීම / Closing the Gender Pay Gap: සමාන වැඩ සඳහා සමාන වැටුප් /equal pay for equal work සහතික කිරීම සඳහා ක්‍රියාමාර්ග ක්‍රියාත්මක කිරීම සහ ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය මත පදනම් වූ වැටුප් වෙනස්කම ආමන්ත්‍රණය කිරීම.
- මූල්‍ය වෙත ප්‍රවේශය වැඩි දියුණු කිරීම / Enhancing Access to Finance: කාන්තා ව්‍යවසායකයින්ට ඔවුන්ගේ ව්‍යාපාරවල වර්ධනයට සහ ව්‍යාප්තියට සහාය වීම සඳහා ණය, ප්‍රදාන සහ ව්‍යාපාර ප්‍රාග්ධනය ඇතුළු මූල්‍ය සම්පත් සඳහා වැඩි ප්‍රවේශයක් ලබා දීම.
- නායකත්වයේ ස්ත්‍රී පුරුෂ විවිධත්වය ප්‍රවර්ධනය කිරීම / Promoting Gender Diversity in Leadership:: මණ්ඩල සහ විධායක කණ්ඩායම්වල කාන්තා නියෝජනය සඳහා ඉලක්ක තැබීම ඇතුළුව නායකත්ව තනතුරුවල ස්ත්‍රී පුරුෂ විවිධත්වය ප්‍රවර්ධනය කරන ප්‍රතිපත්ති සහ භාවිතයන් අනුගමනය කිරීමට සමාගම් දිරිමත් කිරීම.
- අධ්‍යාපනය සහ නිපුණතා සංවර්ධනය සඳහා ආයෝජනය කිරීම / Investing in Education and Skills Development: ශ්‍රම බලකායේ සාර්ථක වීමට අවශ්‍ය කුසලතා සහ දැනුමෙන් කාන්තාවන් සන්නද්ධ කරන ගුණාත්මක අධ්‍යාපනය සහ වෘත්තීය පුහුණු වැඩසටහන් සඳහා ආයෝජනය කිරීම.
- සංස්කෘතික පක්ෂග්‍රාහී සහ ඒකාකෘති ආමන්ත්‍රණය කිරීම / Addressing Cultural Biases and Stereotypes: රැකියා ස්ථානයේ සහ සමාජය තුළ වෙනස් කොට සැලකීම සහ අසමානතාවය පවත්වා ගෙන යන සම්ප්‍රදායික ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය පිළිබඳ සම්මතයන් සහ ඒකාකෘති වලට අභියෝග කිරීම.
- කාන්තාවන් සතු ව්‍යාපාර සඳහා සහාය වීම / Supporting Women-Owned Businesses: උපදේශනය, ජාලකරණය සහ ව්‍යාපාර සංවර්ධන සම්පත් සඳහා ප්‍රවේශය ඇතුළුව, කාන්තාවන් සතු ව්‍යාපාර සඳහා ආධාරක පරිසර පද්ධති නිර්මාණය කිරීම.
- ඡේදනය වීමේ ප්‍රවේශයන් ඉදිරියට ගෙන යාම / Advancing Intersectional Approaches:: ආන්තික කාන්තාවන් මුහුණ දෙන වෙනස් කොට සැලකීමේ ඡේදනය වන ආකාරයන් හඳුනා ගැනීම සහ ඔවුන්ගේ අද්විතීය අවශ්‍යතා සහ අභියෝග ආමන්ත්‍රණය කරන ඇතුළත් ප්‍රතිපත්ති ක්‍රියාත්මක කිරීම.
මෙම පෙරමුණු සම්බන්ධයෙන් සාමූහික ක්‍රියාමාර්ග ගැනීමෙන්, ශ්‍රී ලංකාවට කාන්තාවන්ගේ පූර්ණ ආර්ථික විභවය විවෘත කිරීමටත්, තිරසාර වර්ධනයක් ඇති කිරීමටත්, සැමට වඩාත් ඇතුළත් සහ සාධාරණ සමාජයක් නිර්මාණය කිරීමටත් හැකිය.
අවසාන වශයෙන්, ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකයට කාන්තාවන්ගේ බලපෑම සැමරීම හුදෙක් පිළිගැනීමක් පමණක් නොවේ. එය තිරසාර සංවර්ධනයක් සහ සියලු දෙනා ඇතුළත් වර්ධනයක් ඇති කිරීම සඳහා උපායමාර්ගික අවශ්‍යතාවයකි. කාන්තා අධ්‍යාපනය, ව්‍යවසායකත්වය සහ නායකත්වය සඳහා ආයෝජනය කිරීමෙන්, පද්ධතිමය බාධක හා පක්ෂග්‍රාහී ආමන්ත්‍රණය කිරීමෙන් සහ ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය විවිධත්වය සහ ඇතුළත් කිරීම් ප්‍රවර්ධනය කිරීමෙන්, ශ්‍රී ලංකාවට සිය කාන්තා ශ්‍රම බලකායේ පූර්ණ හැකියාවන් උපයෝගී කර ගනිමින් සැමට වඩාත් සමෘද්ධිමත් සහ සාධාරණ අනාගතයක් ගොඩනගා ගත හැකිය.
කාන්තාවන් සවිබල ගැන්වීමට, ප්‍රගතිය වේගවත් කිරීමට සහ සෑම කාන්තාවකටම සමෘද්ධිමත් වීමට සහ ආර්ථිකයට සහ සමාජයට විශාල වශයෙන් දායක වීමට අවස්ථාව ඇති ලෝකයක් නිර්මාණය කිරීමට කැප වෙමු.
මූලාශ්‍ර
- Global Entrepreneurship Monitor (GEM) Report. (2023). Women’s Entrepreneurship in Sri Lanka: Trends and Insights.(https://www.gemconsortium.org/reports/womens-entrepreneurship)
- Catalyst. (2023). Women on Boards: Sri Lanka. (https://thewia.org/catalysts/)
- International Labour Organisation (ILO). (2023). Global Wage Report 2023/24: Wages and income inequality.
- McKinsey & Company. (2023). Diversity Wins: How inclusion matters.
- MAS Holdings. (2023). Corporate Social Responsibility Report 2023.
- World Economic Forum (WEF). (2023). Global Gender Gap Report 2023.
- Department of Census and Statistics, Sri Lanka. (2023). Labour Force Survey 2023.
S. Thanigaseelan විසින් Empowering the Economy: Celebrating women’s impact on International Women’s Day 2024 in Sri Lanka යන තේමාවෙන් https://www.ft.lk වෙත සම්පාදිත ලිපියක සිංහල පරිවර්තනයකි
