SMEs වටිනා බදු පදනමක් වන අතර රැකියාවලට උදව් කරන්නෙක් ද වේ
කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයෙකුගේ නිර්වචනය භූගෝලීය වශයෙන් වෙනස් වන අතර, ශ්‍රී ලංකාවේ කර්මාන්ත අමාත්‍යාංශය ‘SMEs යනු සේවකයින් 300 ට අඩු සහ රුපියල් මිලියන 750 ට අඩු ආදායමක් ඇති සමාගමක්’ ලෙස අර්ථ දක්වයි.
කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන්ගේ විශේෂත්වය නම් ඔවුන්ට අනෙකුත් විශාල සමාගම්වලට වඩා අඩු ප්‍රාග්ධනයක් අවශ්‍ය වීමයි. තව ද, ඔවුන් ශ්‍රී ලාංකිකයන් සඳහා විශාල වශයෙන් රැකියා අවස්ථා
නිර්මාණය කරයි. එය දරිද්‍රතාවය අඩු කිරීමේ මෙවලමක් විය හැකිය. අවසාන වශයෙන්, කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන්ගේ ශීඝ්‍ර වර්ධනය අනාගතයේ දී ඉහළ බදු පරාසය තුළට වැටෙන තවත් සමාගම් බවට පරිවර්තනය වේ. මෙම කැලඹිලි සහිත කාලවල දී, කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන් සැලකිය යුතු ප්‍රශ්නයකට මුහුණ දෙයි. COVID සහ ශ්‍රී ලංකාවේ ව්‍යාකූල ආර්ථික තත්ත්වය බොහෝ කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන්ගේ වර්ධන ගමන් මඟ අඩාල කර ඇත. විශේෂයෙන්ම, භාණ්ඩ සහ/හෝ අමුද්‍රව්‍ය ආනයනය කිරීම මත දැඩි ලෙස රඳා පවතින සමාගම් දුෂ්කරතාවයට ලක්ව ඇත.
මෙවැනි තත්ත්වයක් හමුවේ දැකගත හැකි වඩාත්ම පැහැදිලි ප්‍රතිවිපාකය වන්නේ කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයින්ට ඔවුන්ගේ මූල්‍ය වගකීම් ඉටු කිරීමට ඇති නො හැකියාවයි. IFC වාර්තාවට අනුව, COVID-19 සිට, කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන්ගෙන් තුනෙන් දෙකක් ඔවුන්ගේ නිෂ්පාදන හෝ සේවා සඳහා ඇති ඉල්ලුම පහත වැටීමක් වාර්තා කර ඇති අතර, හතරෙන් තුනක්ම පාහේ ආදායමේ අඩුවීමක් වාර්තා කර ඇත. විකුණුම් පහත වැටීමක් නිරීක්ෂණය කළ අයගෙන් තුනෙන් දෙකකට ආසන්න ප්‍රමාණයකට ඔවුන්ගේ පූර්ව COVID මාසික සාමාන්‍යයට වඩා 25%කට වඩා අලාභයක් සිදුවිය. එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයින් දහයෙන් අටකට ම මෙහෙයුම් වියදම් ගෙවීමට අපහසු වූ අතර ණය ආපසු ගෙවීමේ හෝ මූල්‍ය බැඳීම් තෘප්තිමත් කිරීමේ හැකියාවේ යම් අඩුපාඩුවක් තිබුණි.
සමාගම් ඩිජිටල් වේදිකා / digital platforms වෙත සංක්‍රමණය වීමට COVID උත්ප්‍රේරකයක් ලෙස ක්‍රියා කළ අතර සමහර කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන් එම සංක්‍රමණය සමඟ අරගල කළහ. IFC සමීක්ෂණයට අනුව, සියලු ම කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන්ගෙන් 10%ක් ඩිජිටල් ගෙවීම් /digital payment ක්‍රම වෙත මාරු වීමට සහය ඉල්ලා සිටි අතර, 8%ක් ඩිජිටල් ව්‍යාපාරික වේදිකාවන් / digital business platforms අනුගමනය කිරීමට සහාය ඉල්ලා ඇති අතර, තවත් කාන්තාවන් 11%කට මෙවැනි සහයක් අවශ්‍ය වේ.
කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන් ද ඔවුන්ගේ ව්‍යාප්ති සැලසුම් සම්බන්ධයෙන් වෘත්තීය සහාය සොයා ගැනීමට අරගල කරමින් සිටිති. ශ්‍රී ලංකාවේ කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයින් සැලකිය යුතු සංඛ්‍යාවක් ආරම්භ කර ඇත්තේ ආශාවක් සහ පළපුරුද්දක් ඇති පුද්ගලයින් විසින් වන අතර, ඒවාට අදාළ ක්ෂේත්‍රවල ප්‍රවීණයන්ගෙන් උපදෙස් අවශ්‍ය වේ. පවතින ආකාරයට, කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන්ට මෙම ජාල සමඟ සම්බන්ධ වීමට දැනුමක් නැත, නැතහොත් වෘත්තිකයන්ගේ සේවාවන් ලබා ගැනීමට හැකියාවක් නැත.
කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන්ට ක්ෂේත්‍ර කිහිපයක සහාය අවශ්‍ය වේ
වැදගත්ම දෙය නම්, කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන්ට ප්‍රාග්ධනය ආකර්ෂණය කර ගැනීමට සහය අවශ්‍ය වීම ය. සුළු හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන් අසාර්ථක වීමේ තර්ජනය පිළිගනිමින් පසුගිය රජය සුළු හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන්ට සහය වීමට කඩිනම් පියවර ගත්තේ ය.
ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව විසින් 2020 මාර්තු 20 වැනි දින මෙම ව්‍යවසායන් සඳහා මූල්‍ය සහ මූල්‍ය වාසි මාලාවක් ක්‍රියාත්මක කරන ලදී. නිෂ්පාදන, සේවා, කෘෂිකාර්මික, ඉදිකිරීම්, අගය එකතු කිරීම් සහ වෙළඳ ක්ෂේත්‍රවල ක්‍රියාත්මක වන කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයින්ට මෙම බදු සහන ලබා ගත හැකි විය. තවද, කොළඹ කොටස් හුවමාරුව සහ ශ්‍රී ලංකා සුරැකුම්පත් හා විනිමය කොමිෂන් සභාව කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන් සඳහා කැප වූ “Empower / බලගැන්වීම” නමින් මණ්ඩලය පිහිටුවා ඇති අතර, කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයින්ට ණය සඳහා ප්‍රවේශය ඉහළ නැංවීමට CSE වෙත ඉඩ ලබා දේ. මෙය සිදු කරනු ලබන්නේ මෙම සමාගම්වලට විශ්වාසය තහවුරු කර ගැනීමට හැකි වන අතර රජයේ නිර්ණායක සමතුලිත වන ආකාරයට ය. මෙම මුලපිරීමත් සමඟ කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයින්ට ඔවුන්ගේ දෘශ්‍යතාව වැඩි කළ හැකිය. නව ආයෝජන ආකර්ශනය කර ගැනීමේ අංශයේ හැකියාවට “බලගැන්වීම / Empower” ද දායක වේ.
මේවා සමහර විශිෂ්ට මුලපිරීම් වන අතර, කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයින්ට ඔවුන්ගේ මුදල් අවශ්‍යතා විසඳීමට මේවා පමණක් උපකාරී නොවේ. ඊට අමතරව සුළු හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයින් විදේශයන්හි ආයෝජකයින් හා සම්බන්ධ කිරීමේ කටයුතු ද ආයෝජන මණ්ඩලය හරහා රජය විසින් සිදු කළ යුතුය.
ආයෝජන මණ්ඩලය ඉලක්ක කර ගැනීම සඳහා එක් හොඳ විකල්පයක් වන්නේ Venture Capital සමාගම් ය. Venture Capital සමාගම් ශ්‍රී ලංකාවේ ව්‍යාපාරවල ආයෝජනය කිරීමට උනන්දු වුව ද, ඔවුන්ගේ ආයෝජනයෙන් ඉවත් වීමට (විකුණුම් කිරීමට) ඇති හැකියාව පිළිබඳව ඔවුන් සැලකිලිමත් වේ. එක්සත් ජනපද සහ යුරෝපා සංගම් වෙළඳපොළවල් මෙන් නොව, Venture Capital සමාගම් ශ්‍රී ලාංකික සමාගමකින් ඉවත් වීමට අවශ්‍ය වූ විට ගැනුම්කරුවෙකු සොයා ගැනීමට අරගල කරනු ඇත.
තව ද, කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන් ප්‍රාග්ධනය ගැන විමසිල්ලෙන් සිටිය ද, සාමාන්‍යයෙන් VC සමාගමක් විසින් අපේක්ෂා කරන පාලනය අත්හැරීමට ඔවුන් කැමති නොවනු ඇත.
ආසියානු සංවර්ධන බැංකුව (ADB) 2017 දී නිකුත් කළ MOBILIZING FINANCE FOR SRI LANKA නම් වාර්තාව මගින් ශ්‍රී ලංකාව සඳහා මූල්‍ය බලමුළු ගැන්වීම නිර්දේශ කර ඇති අතර, එහි දැක්වෙන පරිදි, එක් විභව විකල්පයක් වන්නේ යටත් ණය / subordinated debt සහ ආදායම් මත පදනම් වූ උපකරණ ඇතුළු ප්‍රාග්ධනයේ දෙමුහුන් ආකාර සඳහා සාම්ප්‍රදායික “පිරිසිදු” කොටස් අත්හැරීමයි.
(subordinated debt / යටත් ණය යනු ණය ගැනුම්කරු ණය ගෙවීම පැහැර හැරීමේදී, අනෙකුත් සියලුම ආයතනික ණය සහ ණය ආපසු ගෙවීමෙන් පසුව ගෙවනු ලබන ඕනෑම ආකාරයක ණයකි).
යටත් ණය යනු සුප්‍රසිද්ධ භාණ්ඩයකි. එය ණය හා සැසඳිය හැක්කේ එයට නියමිත ආපසු ගෙවීමේ කාලසටහනක් සහ පොලී ගෙවීම් ඇති නමුත් පැහැර හැරීමේ දී, එහි ගෙවීම් ජ්‍යෙෂ්ඨ ණය දෙන්නන්ගේ ගෙවීම්වලට වඩා ප්‍රමුඛත්වය දෙන බැවිනි.
ආදායම් මත පදනම් වූ උපකරණ / Revenue-based instruments අඩු ප්‍රචලිත වන නමුත් අනෙකුත් නැගී එන ආර්ථිකයන්හි එය ඵලදායී බව පෙන්නුම් කර ඇත. ඔවුන් කැමති කොටස් ලෙස ශ්‍රී ලංකාව තුළ ව්‍යුහගත කළ හැකි අතර, එමඟින් ආයෝජකයාට නියමිත කාලයක් සඳහා ආයෝජකයාගේ ඉපැයීම්වලින් ප්‍රතිශතයක් හිමිවන නමුත් ඡන්ද අයිතිය හිමිවන්නේ නැත. ආයතනික කාර්ය සාධනයට සම්බන්ධ නොවන කාලාන්තර ආපසු ගෙවීමේ යටත් ණය මෙන් නොව, ආදායම මත පදනම් වූ කොටස් කාර්ය සාධනය සමාගමේ කාර්ය සාධනය සමඟ සම්බන්ධ වනු ඇත. මෙම විසඳුම් දෙක ම කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයින් සහ VCs අකමැති සමහර අඩුපාඩු වලින් තොරව කොටස් ප්‍රතිලාභ ලබා දෙයි.
ශ්‍රී ලංකාව තුළට VC සමාගම් ආකර්ෂණය කර ගැනීමට පෙර, ශ්‍රී ලංකා ආයෝජන මණ්ඩලය, මහ බැංකුව සහ මුදල් අමාත්‍යාංශය විසින් යටත් ණය සහ ආදායම් මත පදනම් වූ උපකරණවල සඵලතාවය ප්‍රදර්ශනය කිරීම සඳහා නියමු වැඩසටහනක් දියත් කළ යුතුය.
ඩිජිටල් වේදිකා වෙත සංක්‍රමණය කිරීම සඳහා ඔවුන්ට ද සහාය අවශ්‍ය වේ
ශ්‍රී ලංකා රජය, බැංකු සහ ප්‍රාදේශීය ලේකම් කාර්යාල පවා පසුගිය වසර කිහිපය පුරා ඩිජිටල් වේදිකාවලට ස්ථාවර නමුත් අඩුවෙන් මාරුවීමක් සිදු කරමින් සිටී. පසුගිය රජය සමයේ මෙම පරිවර්තනය වේගවත් කරන ලද අතර එහි දී ඔවුන්ගේ ප්‍රධාන ජාතික ප්‍රතිපත්ති පරමාර්ථයක් වූයේ “ශ්‍රී ලංකාව තාක්‍ෂණය පදනම් වූ සමාජයක් බවට පරිවර්තනය කිරීමයි.”
කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන්ට ඔවුන්ගේ ඩිජිටල් පරිවර්තනය සඳහා සහාය වීමේ බර පෞද්ගලික සහ රාජ්‍ය අංශය යන දෙකටම දැරිය යුතුය. පසුගිය රජය කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන්ට මේ සඳහා සහය වීම සඳහා ICTA ප්‍රධානත්වයෙන් ක්‍රියාත්මක ‘Sri Lanka Go Digital’ වැනි විවිධ වැඩසටහන් දියත් කළ අතර, මේ වන විට එම මුලපිරීම් ප්‍රමුඛත්වයට පත් කර ඇත. රජයට අවශ්‍ය මගපෙන්වීම ලබා දීමට නොහැකි තත්ත්වයක අප සිටින බැවින්, කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන්ට සහය වීමේ බර දරාගත යුත්තේ පෞද්ගලික අංශය, විශේෂයෙන් විශාල සමූහ ව්‍යාපාර ය. අනෙක් අතට, මෙම අංශයෙන් කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයින් සඳහා නොමිලේ ආධාර කරන සමාගම්වලට රජය බදු සහන ලබා දිය යුතුය.
කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන්ගේ පැවැත්ම සහතික කිරීම සඳහා ඔවුන්ට ධාරිතා ගොඩනැගීම / capacity building සහ අනෙකුත් ව්‍යාපාරික සේවාවන් ද අවශ්‍ය වේ
IFC විසින් සිදු කරන ලද සමීක්ෂණයට අනුව, කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන්ගෙන් සැලකිය යුතු පිරිසක් වර්තමාන ආර්ථික කැලඹීමට ප්‍රතිචාර වශයෙන් තම සමාගම් උපාය මාර්ග අනුවර්තනය කරන්නේ කෙසේද යන්න පිළිබඳ ව්‍යාපාර ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ සහාය හෝ උපදෙස් වලින් ප්‍රතිලාභ ලබන බව දක්වා ඇත.
කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයින්ට මෙම ආධාර ලබා දීමට රජයට, පෞද්ගලික අංශයට සහ බැංකුවලට පවා හැකි අතර එමඟින් ඔවුන්ගේ පැවැත්ම සහතික කළ හැකිය. මෙය රජයට ප්‍රයෝජනයට ගත හැකි බදු පදනමක් අඛණ්ඩව නිර්මාණය කරනු ඇත. පුද්ගලික අංශයට (විශේෂයෙන් සමූහ ව්‍යාපාර) ඔවුන්ට අවශ්‍ය අමුද්‍රව්‍ය සහ සේවා සැපයීම සඳහා කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයින් මත දිගටම විශ්වාසය තැබිය හැකි අතර බැංකුවලට ඔවුන්ගේ කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ණය හිමියන්ට ඔවුන්ගේ ගෞරවය දිගටම පවතින බව සහතික කළ හැකිය.
කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායකයන්ගේ ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව සහතික කිරීම (එවැනි කැලඹිලි සහිත යුගයක් තුළ) ව්‍යාපාරවල පැවැත්මට සහ දියුණු වීමට සෞඛ්‍ය සම්පන්න පරිසර පද්ධතියක් අඛණ්ඩව සුරක්ෂිත කරනු ඇත.
හේසිත පෙරේරා
උපුටා ගැනීම – https://www.linkedin.com/pulse/lets-talk-helping-smes-sri-lanka-heshitha-perera
