ඔබේ සාර්ථකත්වයේ අවස්ථා වැඩි කර ගැනීමට අවශ්‍යද? එසේ නම් ඔබේ වර්ධන මානසිකත්වය වර්ධනය කරගන්න.
“ඔබට ලැබෙන අත සංවර්ධනයේ ආරම්භක ලක්ෂ්‍යය පමණයි.” – කැරොල් ඩ්වෙක් / Carol Dweck
මීට වසර 10කට පෙර මම සිල්ලර වෙළඳසැලක පැයකට ඩොලර් 7.25ක (ඒ කාලයේ අවම වැටුප) වැටුපකට සේවය කළෙමි. අවුරුදු 10කට පසු මම ලෝකයේ ප්‍රමුඛ විශ්වවිද්‍යාලයකින් ආචාර්ය උපාධියක් ලබා ගන්නා බවත්, මනෝවිද්‍යාව සඳහා බ්ලොග් අඩවියක් පවත්වා ගෙන යන බවත්, නැතහොත් ‘තාක්ෂණ යුගයේ සතුට ජනනය කරන්නේ කෙසේද?’ යන්න පිළිබඳ පොතක කතුවරයා වන බවත් මම එදා ඔබට කීවා නම් ඔබ සම්පූර්ණයෙන්ම මෝඩයෙක් යැයි සලකනු ලබන බව නිසැකය!
මට සම්බන්ධතා තිබුණේ නැහැ, මුදල් තිබුණේ නැහැ, මම එදා සිටි තැනින් දැන් සිටින තැනට මාව ගෙන යන්නේ කෙසේද යන්න පිළිබඳ තොරතුරු තිබුණේ නැහැ. නමුත් මට එක දෙයක් තිබුණා … මට වර්ධන මානසිකත්වයක් / Growth Mindset තිබුණා.
වර්ධන මානසිකත්වය යනු කුමක්ද?
විවිධාකාර මානසිකත්වයක් ඇති අතර, ඒ සෑම එකක්ම අපගේ යහපැවැත්මට උපකාරී විය හැකිය හෝ හානි කළ හැකිය. වර්ධන මානසිකත්වයක් / Growth Mindset යනු කැපවීම සහ වෙහෙස මහන්සි වී වැඩ කිරීමෙන් අපගේ මූලික හැකියාවන් වර්ධනය කර වැඩිදියුණු කළ හැකි බවට ඇති විශ්වාසයයි. මෙම විශ්වාසය යම් ආකාරයක මායාවක් බව රහසක් නොවේ. වර්ධන මානසිකත්වයක් නොමැතිව, අපි අවශ්‍ය උත්සාහය නොගන්නා අතර එම නිසා අපි නිරන්තරයෙන් දුප්පත්ව, නිසිම දියුණුවක් නොමැතිව සිරවී සිටිමු.
නමුත් වර්ධන මානසිකත්වයක් සමඟින්, අපට හිරවී සිටින තත්වයන් බිඳ දමා අප කැමති දිගුකාලීන ඉලක්ක සපුරා ගත හැකිය. එය ව්‍යාපාර ලෝකයේදී, රැකියාවේදී, අපගේ සබඳතාවලදී හෝ අපගේ ජීවිතයේ වෙනත් අංශවලදී වේවා ඒ ආකාරයෙන්ම අදාළ වේ.
ඔබට වර්ධන මානසිකත්වයක් තිබේද?
ඔබ ඉපදී හැදී වැඩුණේ ඔබේ IQ වැනි ස්ථාවර කුසලතා සහ හැකියාවන් සමූහයක් සමඟින් බව ඔබ විශ්වාස කරනවාද ?, ඒවා ඔබට උපතේ සිටම තිබූ අතර ඔබේ මුළු ජීවිත කාලය පුරාම ඔබ සමඟ පවතිනු ඇත? නැතහොත් ඔබේ අදහස් සහ විශ්වාසයන් නිරන්තරයෙන් දියුණු වන බවත්, ඔබ ඒ සඳහා වැඩ කළහොත් ඔබට නව කුසලතා ඉගෙන ගත හැකි බවත්, ඔබේ ප්‍රඥාව සහ බුද්ධිය සෑම නව අත්දැකීමක් සමඟම වර්ධනය වන බවත් ඔබ විශ්වාස කරනවාද?.
ඔබ පළමු ප්‍රශ්නයට “ඔව්” යැයි පිළිතුරු දුන්නේ නම්, ඔබට “ස්ථාවර මානසිකත්වයක් / fixed mindset ” ලෙස හඳුන්වන දෙයක් තිබේ. දෙවන ප්‍රශ්නයට ඔබ “ඔව්” යැයි පිළිතුරු දුන්නේ නම්, ඔබට ස්ටැන්ෆර්ඩ් මහාචාර්ය කැරොල් ඩ්වෙක් “වර්ධන මානසිකත්වයක් / growth mindset ” ලෙස හඳුන්වන දේ තිබිය හැකිය.
ඔබට දැනට ස්ථාවර මානසිකත්වයක් තිබේ නම් කරදර නොවන්න. ඔබට වර්ධන මානසිකත්වයක් වර්ධනය කර ගත හැකිය.
වර්ධන මානසිකත්වය වැදගත් වන්නේ ඇයි?
අපට “ස්ථාවර මානසිකත්වයක්” තිබේ නම්, අන් අය ඉදිරියේ අපහසුතාවයට හෝ නින්දාවට පත්වීමට අපට අවශ්‍ය නැති නිසා අපට අභියෝගවලින් වැළකී සිටිය හැකිය. නමුත් මෙය ගැටලු සහගත විය හැක්කේ වැරදි කිරීමට ඇති අපගේ බිය අභියෝග සහ නව අත්දැකීම් වළක්වා ගැනීමට අපව යොමු කළ හැකි බැවිනි.
අපට “වර්ධන මානසිකත්වයක්” තිබේ නම්, අවදානම නොතකා අපි අභියෝග භුක්ති විඳින්නෙමු. ඒ අපි සාමාන්‍යයෙන් ‘අපි කරන දේ අපි දන්නවා’ යැයි සිතන අනෙක් අයට වඩා ඉගෙනීම සහ වර්ධනය අගය කරන බැවිනි. අපි සැමවිටම අලුත් දේවල් උත්සාහ කරන නිසා, අපි බොහෝ විට අප කරන්නේ කුමක්දැයි නොදනිමු. තවමත්, වර්ධන මානසිකත්වයක් ඇති අප බොහෝ විට නව කුසලතා ගොඩනඟා ගන්නා අතර යමක් වඩාත් පහසුවෙන් ප්‍රකාශ කරන්නේ අපට හැකි යැයි අප විශ්වාස කරන නිසා සහ අපි ඒ සඳහා සැබවින්ම වැඩ කරන බැවිනි.
වර්ධන මානසිකත්වයක් වර්ධනය කර ගැනීම වඩාත් සම්පූර්ණ, අර්ථවත් ජීවිතයකට දායක විය හැකිය. මන්ද එවැනි ජීවිතයක් ඇතුළත් අත්දැකීම් පරාසය සැලකිය යුතු ලෙස පුළුල් වනු ඇත.
“ස්ථාවර” සහ “වර්ධන” මානසිකත්වය අතර ප්‍රධාන වෙනස්කම්
1. උත්සාහය / Effort – වෙහෙස මහන්සි වී වැඩ කිරීමට සිදු වන විට “ස්ථාවර මානසිකත්වය” ඇති පුද්ගලයා අමාරුම කොටස් කිරීමට අන් අය බඳවා ගත හැකි අතර එය කිරීමට සුළු උත්සාහයක් දරයි. නමුත් “වර්ධන මානසිකත්වය” ඇති පුද්ගලයා විශ්වාස කරන්නේ හොඳ ප්‍රතිඵල සඳහා බොහෝ විට වෙහෙසක් අවශ්‍ය බවයි. “උත්සාහය” ක්‍රියාවලියේ කොටසක් පමණි. නව කාර්යයක් ප්‍රගුණ කිරීම සඳහා සාමාන්‍යයෙන් මානසික, ශාරීරික හෝ කාලයත් සමඟ පුනරාවර්තනය භාවිතා කිරීමෙන් ශක්තිය යෙදිය යුතුය.
2. අභියෝගය / Challenge
“ස්ථාවර මානසිකත්වයක්” ඇති පුද්ගලයෙකු අභියෝගවලින් වැළකී සිටින අතර, ඒ සමහරවිට අසාර්ථක වීමට ඇති බිය නිසා විය හැකිය. එසේම එවැනි පුද්ගලයෙකු වගකීම් මඟ හැරීමේ මාර්ගයක් ලෙස සැඟවී සිටිය හැකිය. ඊට වෙනස්ව “වර්ධන මානසිකත්වයක්” ඇති පුද්ගලයා අභියෝග උද්යෝගිමත් සහ ආකර්ශනීය එකක් බව දන්නා අතර ඔවුන් තම අත්දැකීම් වලින් වටිනා දෙයක් ඉගෙන ගන්නා බව දනී. ඔවුන් “එයට ඇලී”, අභියෝගය ප්‍රගුණ කර, පසුව වඩාත් විශාල ජයග්‍රහණ කරා ගමන් කිරීමට සමත් වේ.
3. වැරදි සහ ප්‍රතිපෝෂණ / Mistakes and Feedback
“ස්ථාවර මානසිකත්වයක්” ඇති පුද්ගලයා වැරදි කිරීමට අකමැති වන්නේ එය අපහසුතාවයට පත් කරන බැවිනි. ඔවුන් අන් අයට දොස් පැවරිය හැකිය. නැතහොත් විවේචනය කරන විට ආරක්ෂාකාරී විය හැකිය. මේ අතර, “වර්ධන මානසිකත්වයක්” ඇති පුද්ගලයෙකු වැරැද්ද ඉගෙන ගත යුතු පාඩමක් ලෙස දකින අතර විවේචන පෞද්ගලිකව ගැනීමට ඇති ඉඩකඩ අඩු වනු ඇත. විවේචනයට විවෘතව සිටීම ඊළඟ වතාවේ වඩා හොඳින් කිරීමට කෙනෙකුගේ හැකියාව වැඩි දියුණු කිරීමට උපකාරී වන අතර, එය වර්ධන මානසිකත්වයක් සාර්ථකත්වයට මඟ පෑදිය හැකි තවත් හේතුවකි.
වර්ධන මානසිකත්වයක් වර්ධනය කර ගැනීමට හැකි ක්‍රම මොනවාද ?
කෙනෙකුගේ මානසිකත්වය “ස්ථාවර” දෘෂ්ටිකෝණයකින් “වර්ධන මානසිකත්වයක්” දක්වා වෙනස් කිරීම දුෂ්කර බවක් පෙනෙන්නට තිබුණත් සරල පියවර තැබීමෙන් කැමති ඕනෑම කෙනෙකුට “වර්ධන මානසිකත්වයක්” ගොඩනගා ගත හැකිය. එය කළ හැකි ක්‍රම 15කි:
1. තමා තුළ සහ අන් අය තුළ ඇති අසම්පූර්ණකම පිළිගන්න – මන්ද එය අපව පුද්ගලයන් බවට පත් කරන කුළුබඩුවයි. අප සැමට අපගේම අඩුපාඩු සහ සුවිශේෂතා ඇත. සුප්‍රකට නිළි මර්ලින් මොන්රෝගේ / Marilyn Monroe මුහුණේ ඇති කුඩා කළු ලපය මෙන් අපගේ අසම්පූර්ණකම් අපව අද්විතීය කරයි. ස්වයං ආදරය හොඳ ද දෙයකි.
2. ඔබේ අභියෝගවලට නිර්භීතව මුහුණ දෙන්න – බරපතල අභියෝගයක් හමුවේ ඔබ භීතියට පත්ව සිටින බව ඔබට හැඟේ නම්, නතර වී ඔබේ මනසෙහි තත්ත්වය නැවත සකස් කරන්න. ඔබේ අභියෝගය “අවස්ථාවක්” ලෙස සලකන්න, එමඟින් ඔබට සම්බන්ධ වීමට පහසු වන පරිදි ඔබේ දෘෂ්ටිකෝණය තරමක් වෙනස් කරයි. සෑම අභියෝගයක්ම හෝ අවස්ථාවක්ම අපව නව අත්දැකීමකට ආරාධනා කරයි, එය එක්තරා ආකාරයක වික්‍රමාන්විතයකි.
නව මාවතක් ගවේෂණය කරන්නේ කෙසේද, නැතහොත් නව කුසලතාවක් වර්ධනය කරන්නේ කෙසේද, නැතහොත් නව පුද්ගලයින් පිරිසක් සමඟ අන්තර් ක්‍රියා කරන්නේ කෙසේද, නැතහොත් නව තත්වයන් හරහා සැරිසැරීමට ඔබටම පුහුණු වීමට විවිධ උපක්‍රම උත්සාහ කරන්න. වික්‍රමාන්විතයක් ලෙස, බිය යනු පිළිගත හැකි හැඟීමකි. එය උද්යෝගිමත් සහ අලුත් නිසා ඔබ කෙසේ හෝ ඉදිරියට තල්ලු කරයි. ව්‍යාපාරයේ හෝ රැකියාවේ අර්බුදයක් හෝ කුමන අභියෝගයක් සමඟ ද ඔබ මෙම ආකල්පයම ගන්නේ නම්, ඔබ සතුව ඇති බව ඔබ නොදැන සිටි හැකියාවන් ඔබට සොයා ගත හැකිය.
3. ඔබේ වචන සහ සිතුවිලි කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන්න – ඔබ කතා කරන වචන කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීමට පටන් ගන්න. (ඔබේ මනසෙහි ඇති වචන පවා). ඔබේ වචන පහත් හෝ අඳුරු නම්, ප්‍රතිඵල ද එසේම විය හැකිය. එබැවින් ඔබ ගැන විමසිල්ලෙන් සිටින්න. ඔබ පවසන සහ සිතන දේට සවන් දෙන්න. ඔබවම වාරණය කර ඔබේම මාර්ගෝපදේශකයෙකු වන්න.
වර්ධන මානසිකත්වයක් ගොඩනැගීම සඳහා නිෂේධාත්මක සිතුවිලි වඩාත් ධනාත්මක ඒවා සමඟ ප්‍රතිස්ථාපනය කරන්න. විනිශ්චය පිළිගැනීමෙන් වෛරය අනුකම්පාවෙන් ප්‍රතිස්ථාපනය කරන්න. ඔබ ඔබටම අගෞරව කරන්නේ නම් හෝ ඔබේ සදාචාරාත්මක ප්‍රමිතීන් පහත හෙළන්නේ නම්, ඔබේ තීරණවල ප්‍රතිඵලය සහ ඒවායේ ප්‍රතිවිපාක එය පිළිබිඹු කරයි. උසස් සිතුවිලි සිතීමට සහ ඒවාට ඔබම ඇලී සිටීමට අදහස් කරන්න.
4. අන් අයගෙන් අනුමැතිය ලබා ගැනීම නවත්වන්න – අන් අයගෙන් අනුමැතිය ලබා ගැනීම බොහෝ විට වර්ධන මානසිකත්වයක් වළක්වා ගත හැකිය. ස්වයං-පිළිගැනීම සහ ස්වයං-අනුමැතිය වර්ධනය කරගන්න. ඔබ ගැන විශ්වාස කිරීමට ඉගෙන ගන්න. ඔබේ ජීවිතයේ සැමවිටම ඔබ වෙනුවෙන් සිටින එකම පුද්ගලයා ඔබයි, එබැවින් ඔබට විශ්මයට පත් කිරීමට අවශ්‍ය එකම පුද්ගලයා ද ඔබයි.
5. සත්‍යතාවට තවත් පියවරක් තබන්න – ඔබ නොවන කෙනෙකු ලෙස පෙනී සිටීම ඔබ සැබවින්ම කවුද යන්නට අගෞරව කරයි. එය ඔබව ව්‍යාජයෙකු බවට පත් කරයි. එය ඔබට පිරිනැමිය යුතු දේ අඩු කරයි. සැබවින්ම අව්‍යාජ වීම යනු කාලය සහ බොහෝ අභ්‍යන්තර වැඩ අවශ්‍ය ක්‍රියාවලියකි. ඔබ එසේ කළ පසු ඔබේ සැබෑ ඉලක්ක හඹා යාමට ඔබ වඩාත් පෙළඹෙනු ඇත. එය ඔබව වර්ධන මානසිකත්වයකට පත් කරයි.
6. අරමුණක් පිළිබඳ හැඟීමක් වර්ධනය කරගන්න – ඔබේ ජීවිතය අරමුණක් මත පදනම් වූවක් ලෙස හැඟෙනවාද? ඔව් නම්, එම අරමුණට ඇතුළත් වන්නේ කුමක්දැයි ඔබම නිර්වචනය කරන්න. ඔබ හිස් බවක් අද්දකිනවා නම්, ඔබේ ජීවිතයේ අරමුණ ඔබට පැහැදිලි වන ලෙස ඉල්ලා සිටින්න. “අරමුණ” ගැන මෙනෙහි කරන්න, ඔබේ අරමුණේ සාරය හෝ සමහර විට එහි කොටසක් ඔබ දන්නා බව ඔබට හැඟෙන තුරු කුමන තොරතුරු හරහා පැමිණේදැයි බලන්න. ඉන්පසු එය ලුහුබඳින්න. එය ඔබට වර්ධන මානසිකත්වයක් ගොඩනඟා ගැනීමට උපකාරී වනු ඇත.
7. “ප්‍රතිභාව” නැවත අර්ථ දක්වන්න – අපි හැමෝටම ශක්තීන් සහ දුර්වලතා තියෙනවා. ඔබේ ශක්තීන් ගවේෂණය කර අගය කරන්න, ඔබේ දුර්වලතා වැඩිදියුණු කිරීමට කටයුතු කරන්න. මෙම උත්සාහය ඔබට වර්ධන මානසිකත්වයක් ගොඩනඟා ගැනීමට උපකාරී වේ.
8. විවේචනය පිළිගන්නා මානසිකත්වයක් වර්ධනය කර ගන්න – විවේචනයේ අරමුණ වන්නේ දේවල් යහපත් කිරීමයි. ඔබට වඩා තරමක් වෙනස් දෘෂ්ටිකෝණයකින් ඔබ කරන දේ වෙනත් කෙනෙකුට දැක ගත හැකි අතර ඔබට වටිනා යෝජනා කිහිපයක් තිබිය හැකිය. ඔබ යෝජනා ඇසීමට විවෘත නම්, ඔබට වඩාත් පහසුවෙන් ඔබේ වර්ධන මානසිකත්වය වර්ධනය කර ගත හැකිය.
9. අවසාන ප්‍රතිඵලයට වඩා ක්‍රියාවලියට වටිනාකමක් දෙන්න – මතක තබා ගන්න, වැදගත් වන්නේ ගමන මිස ගමනාන්තය නොවේ.
10. අන් අයගේ වැරදි වලින් ඉගෙන ගන්න – ඔබට අන් අයගේ වැරදි වලින් ඉගෙන ගත හැකි නම්, ඔබේ වැරදි අඩුකර ගත හැකිය. මෙය සමහර විට වර්ධන මානසිකත්වයක් ගොඩනැගීමේ ප්‍රධාන අංගයක් වන අලුත් දේවල් උත්සාහ කිරීමට ඇති බිය සන්සුන් කළ හැකිය.
11. “තවම නැහැ” කියන එක හරි – කාර්යයක් සමඟ පොරබදන විට, ඔබ එය “තවමත්” ප්‍රගුණ කර නොමැති බව ඔබට මතක් කර ගන්න. ඔබ එයට ඇලී සිටියහොත්, කාලය සහ පුහුණුව දියුණුවට සහ ස්වයං සංවර්ධනයට මඟ පාදනු ඇත .
12. අන් අය සමඟ අවදානම් ගන්න – ඔබ ගැන ඕනෑවට වඩා බැරෑරුම් ලෙස නොසිතන්න. අන් අය ඉදිරියේ වැරදි කිරීමට කැමැත්තෙන් සිටින්න, මන්ද ඔබ වර්ධනය වන්නේ නම් මෙය අනිවාර්යයෙන්ම සිදුවනු ඇත. අන් අය ඉදිරියේ වැරදි කිරීම සාමාන්‍යයෙන් පුහුණුවීම් සමඟ පහසු වනු ඇත.
13. යථාර්ථවාදී වන්න – නව භාෂාවක් ඉගෙනීම හෝ සංගීත භාණ්ඩයක් වාදනය කිරීමට ඉගෙන ගැනීම හෝ හොඳ නීතිඥයෙකු වන්නේ කෙසේදැයි ඉගෙන ගැනීම වැනි නව කුසලතාවක් ඉගෙන ගැනීමට කාලය ගත වේ, සමහර විට බොහෝ කාලයක් ගතවේ. මෙය මතකයේ තබා ගැනීම වර්ධන මානසිකත්වයකට උපකාරී වේ.
14. වේගය වැදගත් නොවේ – ඔබට වර්ධන මානසිකත්වයක් ඇති විට, අවසාන ප්‍රතිඵල කෙරෙහි අවධානය අඩු වේ. ඒ වෙනුවට, ඔබ කොපමණ කාලයක් ගත වුව ද, ක්‍රියාවලියට සම්පූර්ණයෙන්ම සම්බන්ධ වීමට උත්සාහයක් දරයි. ක්‍රියාවලිය කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම බොහෝ විට ප්‍රතිඵල වැඩි දියුණු කරයි. මන්ද ඔබ ඒ සඳහා විශාල උත්සාහයක් දැරූ බැවිනි.
15. ඔබේ ආකල්පය ඔබ සතු කරගන්න – ඔබ වර්ධන මානසිකත්වයක් අගය කරන්නේ නම්, කාලය ගෙන එය වර්ධනය කර ගැනීමට උත්සාහ කරන්න. නොපසුබටව සිටින්න, එවිට අවස්ථා පැමිණෙනු ඇත. ඒ අතරමගදී ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව වර්ධනය කරගන්න. ඔබ ඔබේ මනස නැවත සකස් කරමින් සිටින අතර එය ඉතා හොඳ දෙයකි.
සාරාංශය
වර්ධන මානසිකත්වයක් යනු අභියෝග වැළඳ ගැනීම, පසුබෑම් හමුවේ නොසැලී සිටීම, තම වචන සහ ක්‍රියාවන් සඳහා වගකීම භාර ගැනීම සහ උත්සාහය ප්‍රවීණත්වය කරා යන මාර්ගය බව පිළිගැනීමයි. එය මූලික වශයෙන් “පුහුණුව පරිපූර්ණ කරයි” යන හේතුවයි.
වර්ධන මානසිකත්වයක් ගොඩනැගීම සඳහා අමතර වෑයමක් දැරීමට තෝරා ගැනීමෙන්, ඔබේ මානසික ක්‍රියාවලීන් ඔබ වෙනුවෙන් ක්‍රියාත්මක කරවා ගත හැකි අතර, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඔබ සොයන ප්‍රතිඵල ලබා ගැනීමට සහ ඔබට ජීවත් වීමට අවශ්‍ය ජීවිතය ගත කිරීමට වැඩි ඉඩක් ලැබේ.
මෙම ලිපියේ කර්තෘවරිය – Tchiki Davis, Ph.D. උපදේශිකාවක්, ලේඛිකාවක් සහ යහපැවැත්ම පිළිබඳ විශේෂඥවරියකි. ලොව පුරා මිලියනයකට අධික ජනතාවක් වෙත ළඟා වී ඇති සතුට පිළිබඳ නිෂ්පාදන, වැඩසටහන් සහ සේවාවන් ගොඩනැගීමට ඇය උදව් කර ඇත.
