CRIB අධ්‍යක්ෂ/සාමාන්‍යාධිකාරී පුෂ්පික ජයසුන්දර
ශ්‍රී ලංකා ණය තොරතුරු කාර්යාංශය (Credit Information Bureau – CRIB), ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව සහ මුදල් අමාත්‍යාංශය සමඟ එක්ව ප්‍රධාන නීති සම්පාදන ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාත්මක කරමින් චංචල වත්කම් උකස් කිරීම සම්බන්ධ නව නීති හඳුන්වා දීමෙන් දේශීය මූල්‍යකරණ භූ දර්ශනය නැවත සකස් කරමින් සිටී.
2024 අංක 17 දරන සුරක්ෂිත ගනුදෙනු (සංශෝධන) පනත / Secured Transactions (Amendment) Act No. 17 of 2024 යටතේ රට තුළ ශක්තිමත් සහ ඵලදායී ණය යටිතල පහසුකම් ස්ථාපිත කිරීම සඳහා ලෝක බැංකු සමූහයේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය සංස්ථාවේ (International Finance Corporation – IFC) තාක්ෂණික සහාය ඇතිව CRIB සුරක්ෂිත ගනුදෙනු ලේඛනයක් (Secured Transaction Registry – STR) පිහිටුවනු ලැබේ.
මෙම සම්මුඛ සාකච්ඡාවේදී, CRIB අධ්‍යක්ෂ/සාමාන්‍යාධිකාරී පුෂ්පික ජයසුන්දර මහතා මෙම බෙහෙවින් අපේක්ෂිත සංවර්ධනය සම්බන්ධයෙන් මතු වී ඇති වඩාත්ම දැවෙන ප්‍රශ්න කිහිපයකට පිළිතුරු සපයයි.
ප්‍රශ්නය: ශ්‍රී ලංකාවේ ක්ෂුද්‍ර, කුඩා හා මධ්‍යම පරිමාණ ව්‍යාපාර ණය පහසුකම් සම්බන්ධයෙන් අභියෝගවලට මුහුණ දෙන්නේ ඇයි ?
පිළිතුර: මෙම ව්‍යාපාරවල ස්වභාවය නිසා, ශ්‍රී ලංකාවේ ක්ෂුද්‍ර, කුඩා හා මධ්‍ය පරිමාණ ව්‍යවසායන් (Micro, Small and Medium Enterprises – MSMEs) ඇපකරයක් ලෙස ඉදිරිපත් කළ හැකි ස්ථාවර වත්කම් නොමැතිකම හේතුවෙන් වාණිජමය වශයෙන් ණය ලබා ගැනීමේ ප්‍රවේශය අනවශ්‍ය ලෙස සීමාවන්ට මුහුණ දෙනවා. විශාල සමාගම් මෙන් නොව, MSMEs වලට බොහෝ විට ප්‍රමිතිගත ණය ප්‍රතිපත්ති නොමැති අතර, එමඟින් නරක ණය / bad debt අවදානම වැඩි කිරීමට හේතු විය හැකි නොගැළපෙන ණය තක්සේරු තීරණ ඇති විය හැකියි. ඊට අමතරව අධිකරණ ක්‍රියාමාර්ග හරහා ප්‍රමාදයන් පැනවීමට ණය ගැතියන්ට ඇති හැකියාව ණයහිමියන්ගේ උනන්දුවට අහිතකර ලෙස පියවීම් සඳහා ලීවරයක් නිර්මාණය කරනවා.
ප්‍රශ්නය: බැංකු සහ බැංකු නොවන මූල්‍ය හා කල්බදු ආයතනවල ඇපකරයක් ලෙස චංචල වත්කම් සඳහා පවතින රෙගුලාසි මොනවාද?
පිළිතුර: ශ්‍රී ලංකාවේ ණය සඳහා ඇපකරයක් ලෙස චංචල වත්කම් / moveable assets ඉදිරිපත් කිරීමට එරෙහිව රෙගුලාසි නොතිබුණ ද, බැංකු සහ අනෙකුත් මූල්‍ය ආයතන චංචල වත්කම් පිළිගැනීමට මැලි වෙනවා. මෙයට බොහෝ දුරට හේතු වී ඇත්තේ ඉහළ අවදානමක් මෙන්ම චංචල වත්කම්වල ආරක්ෂක අයිතිවාසිකම් ලියාපදිංචි කිරීමට සහ ඇපකරුවෙකුගේ ඇපකරයේ ප්‍රමුඛතාවය තීරණය කිරීමට නිල යාන්ත්‍රණයක් නොමැතිකමයි. ඇපකරයක් ලෙස පිළිගනු ලබන එකම චංචල දේ වන්නේ ප්‍රධාන වශයෙන් ස්වර්ණාභරණ සහ මෝටර් රථ යි.
ප්‍රශ්නය: ශ්‍රී ලංකාවට සුරක්ෂිත ගනුදෙනු පද්ධතියක් අවශ්‍ය වන්නේ ඇයි?
පිළිතුර: චංචල වත්කම් සහ අස්පෘශ්‍ය ඇපකර මත සුරක්ෂිත ණය දීර්ඝ කිරීම පහසු කිරීම සඳහා සුරක්ෂිත ගනුදෙනු පද්ධති ස්ථාපිත කර තිබෙනවා. හොඳින් ක්‍රියාත්මක වන සුරක්ෂිත ගනුදෙනු පද්ධතියක් මඟින් ශ්‍රී ලංකාවේ මූල්‍ය සේවා වෙළඳපොළ ගැඹුරු කළ හැකි අතර, එසේ නොමැතිනම් ණය සඳහා ප්‍රවේශයක් නොමැති MSMEs, ව්‍යවසායකයින් සහ ස්වයං රැකියාලාභීන් වැනි පුළුල් පරාසයක ණය ගැතියන්ට ණය ලබා ගත හැකියි. එය සුරක්ෂිත ණය දීමේදී ණයහිමියන්ගේ අයිතිවාසිකම් ද ආරක්ෂා කරනු ඇති අතර, එමඟින් චංචල ඇපකරයට එරෙහිව මූල්‍යකරණය සැපයීමට ඔවුන්ගේ කැමැත්ත වැඩි කරනවා.
MSMEs, ව්‍යවසායකයින් සහ ස්වයං රැකියාලාභීන් සඳහා ණය සඳහා ප්‍රවේශය වැඩිදියුණු කිරීම, දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ වර්ධනයට දායක වීමට ඔවුන්ට අවස්ථාව ලබා දෙන අතර, ශ්‍රී ලංකාව මුහුණ දෙන නරකම සමාජ-ආර්ථික අර්බුදයෙන් ක්‍රමයෙන් නැවත මතුවන විට MSMEs ආර්ථිකය නැවත ගොඩනැගීමේදී මෙන්ම විවිධාංගීකරණය කිරීමේදී සැලකිය යුතු කාර්යභාරයක් ඉටු කරනවා.
ප්‍රශ්නය: සුරක්ෂිත ගනුදෙනු පද්ධතියක ප්‍රධාන ලක්ෂණ මොනවාද?
පිළිතුර: පූර්ණ ආරක්ෂිත ගනුදෙනු පද්ධතියක් පිහිටුවීම සඳහා අනිවාර්ය වන ප්‍රධාන අංග තුනක් තිබෙනවා. ඒවා නම්:
- ආරක්ෂක අවශ්‍යතා නිර්මාණය කිරීම සඳහා සරල, ඇතුළත් නීති
- කඩිනම් සහ ඉතා කාර්යක්ෂම දත්ත සමුදායක්/ගොනු කිරීමේ පද්ධතියක් හරහා පැහැදිලි සහ විශ්වාසදායක දැන්වීම් සැපයීම.
- බලාත්මක කිරීම සහ නැවත අත්පත් කර ගැනීම ඇතුළුව, පැහැර හැරීමකදී ව්‍යවස්ථාදායකය / legislature විසින් සහාය දක්වන ඵලදායී ක්‍රියා පටිපාටිය සහ ආරක්ෂාවන්
ප්‍රශ්නය: ශ්‍රී ලංකාව මෙම සුරක්ෂිත ගනුදෙනු පද්ධතිය සකසන්නේ කෙසේද?
පිළිතුර: ශ්‍රී ලංකාව තුළ සුරක්ෂිත ගනුදෙනු පද්ධතිය පාලනය කිරීම සඳහා තීරණාත්මකව අවශ්‍ය ආයතනික සහ නියාමන රාමුව ස්ථාපිත කරන 2024 අංක 17 දරන සුරක්ෂිත ගනුදෙනු පනත / Secured Transactions Act, No.17 of 2024, බලාත්මක කිරීමත් සමඟ පසුගිය වසරේ ශ්‍රී ලංකාව නවෝත්පාදන ව්‍යවස්ථාදායකයක් සම්මත කර ගෙන තිබෙනවා. මෙය බලාත්මක කිරීමෙන් ප්‍රතිලාභ තුනක් හිමිවෙනවා. ඒවා නම්,
- චංචල දේපළවල ආරක්ෂක අයිතිවාසිකම් ලියාපදිංචි කිරීම අධීක්ෂණය කිරීමේ වගකීම ඇති සුරක්ෂිත ගනුදෙනු ලියාපදිංචි කිරීමේ අධිකාරියක් පිහිටුවීම.
- ගනුදෙනු පැවැත්වීම සහ ආරවුල් විසඳීම සඳහා ප්‍රමිතිගත රාමුවක් සපයන අතරම, පැහැදිලි මාර්ගෝපදේශ ස්ථාපිත කිරීමෙන්, චංචල දේපළවල තරඟකාරී ආරක්ෂක අයිතිවාසිකම් හිමි ණයහිමියන් අතර ප්‍රමුඛතා තීරණය කිරීම.
- චංචල වත්කම් ලියාපදිංචි කිරීමේදී වැඩි කාර්යක්ෂමතාවයක් මෙන්ම විනිවිදභාවයක් සඳහා පහසුකම් සැලසීම සඳහා පුළුල් දත්ත සමුදායක්/ගොනු පද්ධතියක් ලෙස සේවය කරන සුරක්ෂිත ගනුදෙනු ලේඛනයක් ස්ථාපිත කිරීම සහ පවත්වාගෙන යාම.
ප්‍රශ්නය: සුරක්ෂිත ගනුදෙනු ලේඛනය යනු කුමක්ද?
පිළිතුර: එය ඉලෙක්ට්‍රොනික දත්ත සමුදායක්/ගොනු කිරීමේ පද්ධතියක් වන අතර, එහිදී සුරක්ෂිත ණයහිමියන්ට (බැංකු සහ බැංකු නොවන මූල්‍ය ආයතන, පෞද්ගලික ණය දෙන්නන්) ණය ගනුදෙනුව ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී සමාගම් සහ පුද්ගලයින්ගේ චංචල වත්කම්වල ඔවුන්ගේ ආරක්ෂක අවශ්‍යතා ලියාපදිංචි කර ප්‍රසිද්ධියේ දැනුම් දිය හැකියි. හිමිකම පැවරීම වෙනුවට, රෙජිස්ට්‍රිය ණයහිමියන්ට චංචල වත්කම මත ආරක්ෂක පොළිය නීත්‍යානුකූලව ක්‍රියාත්මක කිරීමට ඉඩ සලසනවා. එමඟින් ණය පැහැර හැරීමකදී එම වත්කම බැහැර කිරීමේ නීත්‍යානුකූල අයිතිය සුරක්ෂිත කරනවා. ලේඛනයේ සටහන් කර ඇති මෙම ප්‍රසිද්ධ නිවේදනය අනෙකුත් අනාගත ණය දෙන්නන්ට එකම චංචල දේපළ හෝ ණයගැතියා පිළිබඳ දැනුවත් ණය තීරණ ගැනීමට හැකියාව ලබා දෙනවා. ගැනුම්කරුවන්ට තමන් මිලදී ගැනීමට යන ඕනෑම චංචල වත්කමක් ලේඛනයේ සටහන් කර ඇති තොරතුරු මත පදනම්ව වෙනත් පාර්ශ්වයක් විසින් ලියාපදිංචි කර ඇති පවතින ආරක්ෂක පොළියෙන් තොර බව සහතික කළ හැකියි.
ප්‍රශ්නය: චංචල ඇපයක් ලෙස ඉදිරිපත් කළ හැකි වත්කම් මොනවාද?
පිළිතුර: චංචල ඇපයක් ලෙස ඉදිරිපත් කළ හැකි වත්කම් රාශියක් තිබෙනවා,
- ස්ථාවර වත්කම් (එනම් උපකරණ, භාණ්ඩ) යටතට නොවැටෙන පුද්ගලික දේපළ
- වෙනස් කළ හැකි දේපොළ (එනම් අස්වැන්න නෙළන ලද බෝග)
- අස්පෘශ්‍ය දේපළ (එනම් ගිණුම් ලැබිය යුතු දේ, තැන්පතු ගිණුම්, බලපත්‍ර අයිතිවාසිකම්, බුද්ධිමය දේපළ අයිතිවාසිකම් ආදිය)
- ගෙවීම් උපකරණ හෝ ලේඛන (එනම් පොරොන්දු පත්‍රය, විනිමය බිල්පත්, තොග සහතිකය, ගබඩා රිසිට්පත, ආදිය)
- ආදායම – ණයගැතියා විසින් දේපළ විකිණීම හෝ හුවමාරු කිරීම සඳහා ලබා ගන්නා දේපළ, ආරක්ෂක පොලියකට යටත්ව (එනම් ණයක් සඳහා ඇපකරයක් වන උපකරණ විකිණීම සඳහා ලැබෙන මුදල්)
ප්‍රශ්නය: මෙම නව මූල්‍ය යටිතල පහසුකම් ස්ථාපිත කිරීමේදී ණය තොරතුරු කාර්යාංශයේ (CRIB) කාර්යභාරය කුමක්ද?
පිළිතුර: සුරක්ෂිත ගනුදෙනු ලේඛනය ස්ථාපිත කිරීම සහ පවත්වා ගෙන යාමේ වගකීම කාර්යාංශයට පැවරී තිබෙනවා. චංචල වත්කම්වල ඕනෑම ගනුදෙනුවක් සම්බන්ධයෙන් ඕනෑම පුද්ගලයෙකු විසින් ගොනු කරන ලද ඇපකරයේ ආරක්ෂක දැන්වීම් ලියාපදිංචි කිරීම, විනිශ්චය ණයහිමියෙකුගේ පොලී දැන්වීම් ලියාපදිංචි කිරීම සහ කල් ඉකුත් වූ දින සිට වසර දහයක කාලයක් සඳහා සියලුම කල් ඉකුත් වූ දැන්වීම්වල වාර්තා පවත්වාගෙන යාම මෙයට ඇතුළත් වෙනවා. මූල්‍ය නීති සම්පාදනය සහ ප්‍රතිසංස්කරණ හරහා අප ලබා ඇති ප්‍රගතිය පිළිබඳව අපගේ සාමාන්‍ය ජනතාව දැනුවත් කිරීම සහ චංචල වත්කම් ඇපකරයක් ලෙස ඉදිරිපත් කිරීමේ හැකියාව සමඟ ඔවුන්ට ලැබෙන ප්‍රතිලාභ පිළිබඳව ඔවුන් දැනුවත් බව සහතික කිරීම අපගේ වගකීම සහ යුතුකම ලෙස අපි සලකනවා.
https://www.ft.lk වෙබ් අඩවියේ Presenting movable assets as collateral for credit යන ශීර්ෂපාඨය යටතේ පළ වූ ලිපියක සිංහල පරිවර්තනයකි.
මුලාශ්‍රය – https://www.ft.lk/financial-services/Presenting-movable-assets-as-collateral-for-credit/42-776466
